مراقبت‌های درمانی برای پناهجویان

Das Bild zeigt eine Familie mit ihrem Kleinkind bei einem Arzt. Das Kleinkind ist im Kinderwagen. Die beiden Eltern unterhalten sich mit dem Arzt.
به‌روزرسانی 28.10.2025

از چه حق‌و‌حقوقی برخوردارم؟

همه‌ی کسانی که در آلمان زندگی می‌کنند، حق دارند از  خدمات پایه‌ای و اولیه‌ی پزشکی بهره‌مند شوند. اما میزان دسترسی به مراقبت‌های درمانی و استفاده از این خدمات به نوع اقامت شما در آلمان و مدت زمانی که در این کشور زندگی کرده‌اید، بستگی دارد.

قاعدتا پناهندگانی که اجازه‌ی اقامت دریافت کرده‌اند، با یکی از شرکت‌های بیمه قرارداد داشته و در نتیجه حق دارند از تمام خدمات رایج و معمولی که توسط آن شرکت بیمه ارائه می‌شود، استفاده کنند. اطلاعات بیشتر در این مورد را در وب‌سایت handbookgermany.de بخوانید. 


آن دسته از پناهجویان (متقاضیان پناهندگی) که کمک‌هزینه‌ی پناهجویی دریافت می‌کنند، طبق همان قانون «برخورداری از کمک‌هزینه»، از خدمات درمانی و پزشکی نیز بهره‌مند خواهند بود. به این معنا که دسترسی این افراد به خدمات پزشکی محدود بوده و عمدتا از مجرای ادارات دولتی مربوطه انجام می‌شود. اگر پرونده‌ی پناهندگی شما هنوز در جریان است یا دولدونگ دارید یا صرفا «گواهی عبور از مرز» (Grenzübertrittsbescheinigung) دریافت کرده‌اید، مشمول چنین محدودیت‌هایی خواهید بود. افرادی که در این وضعیت هستند، به دو دسته تقسیم می‌شوند: گروه اول- کسانی که کمتر از ۳۶ ماه است که در آلمان به سر می‌برند و گروه دوم- افرادی که بیشتر از ۳۶ ماه است که در این کشور زندگی می‌کنند.

دسترسی من به خدمات پزشکی و درمانی چگونه خواهد بود؟

کمتر از ۳۶ ماه است که در آلمان زندگی می‌کنم

آن دسته از متقاضیان پناهندگی و افرادی که دولدونگ دارند و کمتر از ۳۶ ماه در آلمان اقامت داشته‌اند، صرفا حق دریافت خدمات پزشکی در موارد اضطراری را دارند. به این معنی که تنها در صورت ابتلا به بیماری حاد یا داشتن درد جسمی می‌توانند از این خدمات استفاده کنند. مراقبت‌های درمانی در صورت ابتلا به بیماری‌های مزمن، صرفا در موارد خاص شامل حال این افراد خواهد شد: اگر بیماری درد حاد و شدیدی ایجاد کند؛ یا در صورتی که عدم درمان منجر به درد شود؛ یا اگر درمان برای فرد ضروری تشخیص داده شود. در چنین شرایطی، فرد معمولا باید به اداره‌ی امور اجتماعی درخواست دهد  که از خدمات درمانی بهره‌مند شود. 

زنان باردار و مادرانی که در شش ماهه‌ی اول پس از زایمان به سر می‌برند، از این قانون مستثنا بوده و به تمامی خدمات پزشکی مربوط به بارداری و زایمان رایج در آلمان، دسترسی خواهند داشت. 

کودکان و نوجوانان نیز مشمول برخورداری از همه‌ی معاینات پزشکی پیشگیرانه‌ خواهند بود. علاوه بر آن، همه‌ی افراد امکان واکسینه شدن دارند. امکان برخورداری از سایر خدمات درمانی در موارد خاص در صورتی وجود خواهد داشت که از نظر پزشک ضروری تشخیص داده شود.

اگر کمتر از ۳۶ ماه است که در آلمان زندگی می‌کنید، قاعدتا باید برای هر بار مراجعه به پزشک، از اداره‌ی امور اجتماعی درخواست گواهی نیاز به درمان (Krankenschein) نمایید. مشخصا به این معنی که یا باید هر سه ماه یک بار از مسئولان اقامت‌گاه پذیرش اولیه‌ی که در آن زندگی می‌کنید یا از مسئول پرونده‌ی خود در Sozialamt، چند گواهی نیاز به درمان برای سه ماه دریافت کنید، و یا هر بار قبل از مراجعه به پزشک گواهی را از مسئولان مربوطه دریافت کنید.

اداره‌ی مربوطه دامنه‌ی نیاز به درمان را تعیین کرده و در برخی موارد می‌تواند محدودیت‌های خاصی در ارائه‌ی خدمات یا تعیین مطب‌های پزشکی مشخص اعمال کند.
لطفاً توجه داشته باشید که گواهی‌ نیاز به درمان (Krankenschein) تنها سه ماه اعتبار دارد و پس از پایان این سه ماه، باید برای گرفتن گواهی جدید اقدام کنید.

برخی از ایالت‌ها/شهرداری‌ها، به جای استفاده از سیستم پیچیده‌ی «گواهی نیاز به درمان»، به متقاضیان پناهندگی و افرادی که دولدونگ دارند، کارتی می‌دهند که اصطلاحا «کارت سلامت» نامیده می‌شود. دارنده‌ی کارت، بدون نیاز به مراجعه به ادارت دولتی مربوطه می‌تواند مستقیما به پزشک مراجعه نماید. اما قانونی که پیشتر توضیح داده شده، همچنان برقرار است: فقط در موارد اضطراری خدمات درمانی دریافت خواهید کرد. مزیت کارت سلامت اما در این است که روند اداری برای همه‌ی طرفین ساده‌تر می‌شود.

معمولا داروهای تجویزی پزشک را از داروخانه‌ای به انتخاب خود دریافت می‌کنید. قاعدتا برای دریافت دارو لازم نیست پولی بپردازید، بلکه داروخانه هزینه‌ی مورد‌نظر را از اداره‌ی امور سوسیال  (Sozialamt) خواهد گرفت. برای یافتن داروخانه در نزدیکی محل زندگی خود، می‌توانید از وب‌سایت aponet.de استفاده نمایید.

در بعضی موارد نیز می‌توانید خدمات فیزیوتراپی یا وسایلی مانند اورتز دریافت کنید. اما اداره‌ی سوسیال باید با درخواست شما موافقت نماید.

همچنین در صورتی که نیاز باشد در بیمارستان بستری شوید، اداره‌ی امور سوسیال باید این  موضوع را تایید کند (به غیر از موارد اورژانسی).

بیشتر از ۳۶ ماه است که در آلمان زندگی می‌کنم

در تمامی ایالت‌ها، آن دسته از متقاضیان پناهندگی و افرادی که دولدونگ دارند و بیشتر از ۳۶ ماه در آلمان اقامت داشته‌اند و همینطور کسانی که از نوعی حمایت قانونی بلند‌مدت (Bestandsschutz) برخوردارند، کارتی دریافت می‌کنند که اصطلاحا «کارت سلامت پناهجویان» (Gesundheitskarte für Flüchtlinge) نامیده می‌شود. با این کارت، بدون نیاز به مراجعه به ادارت دولتی، به خدمات درمانی و پزشکی دسترسی خواهید داشت. اگر جزو این گروه باشید، علاوه بر خدمات بیمه‌ی مراقبتی (Pflegeversicherung)، حق استفاده از خدمات معمول بیمه‌ی درمانی (عمومی) دولتی را نیز خواهید داشت. در عین حال، برای برخی از خدمات بیمه‌ی درمانی دولتی، قانون پرداخت تکمیلی (Zuzahlungen) اعمال می‌شود. به این معنی که در بعضی موارد، بخشی از هزینه‌ی درمان باید توسط خود شما پرداخت شود و بیمه تمام هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد. اما شما عضو صندوق بیمه‌ی دولتی نبوده، بلکه صرفا نوعی قرارداد حمایتی با یکی از این صندوق‌ها خواهید داشت. پس از هربار مراجعه به مراکز درمانی، صندوق بیمه‌ی مذکور هزینه‌های درمان شما را از اداره‌ی امور سوسیال دریافت می‌کند. اینکه تحت پوشش کدام صندوق بیمه باشید، به انتخاب خودتان بستگی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد صندوق‌های بیمه‌ی دولتی و خدمات ارائه‌شده توسط آنها به وب‌سایت handbookgermany.de مراجعه نمایید. ثبت‌نام در صندوق بیمه‌ی انتخابی شما توسط اداره‌ی امور سوسیال انجام خواهد شد.

در نظر داشته باشید که: «کارت سلامت پناهجویان» از نظر ظاهری دقیقا شبیه کارت بیمه‌ی معمولی است و تنها یک تفاوت با آن دارد: پشت کارت سلامت نشان بیمه‌ی درمانی اروپایی (EHIC) درج نشده. به علاوه، داده‌هایی که روی کارت سلامت ذخیره می‌شود، با داده‌های ذخیره‌شده روی کارت بیمه‌ی معمولی متفاوت است. کارت سلامت یک نشان خاص روی خود ذخیره دارد که با آن پزشکان می‌توانند تشخیص دهند که دارنده‌ی کارت عضویت معمول صندوق بیمه‌ی درمانی را ندارد.

چطور باید پزشک معالج پیدا کنم؟

بعد از ورود به آلمان، در وهله‌ی نخست به یک اقامت‌گاه پذیرش اولیه (Erstaufnahmeeinrichtung) منتقل می‌شوید. در آنجا «معاینات اولیه‌ی پزشکی» (Erstuntersuchung)  را انجام خواهید داد و اگر به بیماری حادی مبتلا شده باشید، به سرعت مورد مراقبت‌های درمانی قرار خواهید گرفت. اگر دچار بیماری هستید، حتما با کارمندان اقامت‌گاه صحبت کنید.

بعد از آن می‌توانید به همه‌ی پزشکان طرف قرارداد بیمه‌ی دولتی مراجعه کنید. بعضی از پزشکان و مراکز درمانی فقط بیمارانی که عضو صندوق‌های بیمه‌ی خصوصی هستند را پذیرش می‌کنند. در این حالت، بیمار باید هزینه‌های درمان را مستقیما بپردازد. از آنجایی که شما بیمه‌ی خصوص ندارید، زمان انتخاب مرکز درمانی دقت داشته باشید که پزشک مورد نظر  بیمارانی که از بیمه‌ی دولتی استفاده می‌کنند را (هم) بپذیرد. این بیماران اصطلاحا „Kassenpatient*innen“ نامیده می‌شوند.

مراکز  درمانی در اطراف محل زندگی خود را در وب‌سایت سازمان فدرال نظام پزشکی بیابید. با انتخاب ایالت محل زندگی خود و کلیک کردن روی گزینه‌ی „Erweiterte Suche“، می‌توانید پزشکانی را پیدا کنید که هم‌زبان خودتان هستند. اگر موفق به یافتن پزشک هم‌زبان نشدید، می‌توانید زمان مراجعه به پزشک یک مترجم همراه داشته باشید. برای پیدا کردن مترجم از کارمندان اقامت‌گاه یا مراکز مشاوره کمک بگیرید.

با استفاده از ابزار BAMF-Navi می‌توانید مراکز مشاوره در نزدیکی محل زندگی خود را پیدا کنید. برای این کار باید کدپستی یا نام شهر را وارد نمایید. در وب‌سایت proasyl.de یا fluechtlingsrat.de نیز می‌توانید بسیاری از مراکز را بیابید.

برای برقراری ارتباط اولیه با پزشک و توضیح سمپتوم‌ها (نشان‌درد‌های) خود، می‌توانید از این جدول استفاده کنید. نام اعضای بدن و بسیاری از بیماری‌ها نیز در این جدول قید شده. علاوه بر آن، پرسش‌نامه‌ی بسیار کاربردی‌ای روی اینترنت در دسترس است که به چندین زبان (آلمانی/عربی، آلمانی/فارسی، آلمانی/ روسی) اطلاعات مهمی در مورد داروخانه‌ها در اختیارتان می‌گذارد.

آیا هزینه‌‌های روان‌درمانی نیز پرداخته خواهد شد؟

متقاضیان پناهندگی و افرادی که دولدونگ دارند، می‌توانند از Sozialamt درخواست کنند که هزینه‌های روان‌درمانی آنها را به عهده بگیرد. برای ثبت درخواست از مددکاران کمپ محل اقامت خود یا مراکز مشاوره کمک بگیرید. با استفاده از ابزار BAMF-Navi می‌توانید مراکز مشاوره در نزدیکی محل زندگی خود را پیدا کنید. برای این کار باید کدپستی یا نام شهر را وارد نمایید. در وب‌سایت proasyl.de یا fluechtlingsrat.de نیز می‌توانید بسیاری از مراکز را بیابید.

اگر درخواست به سرعت و بدون بررسی رد نشود، پزشکانی از جانب اداره‌ی امور اجتماعی (Sozialamt) مامور خواهند شد که درخواست را ارزیابی نمایند. اما واقعیت این است که چنین درخواست‌هایی عموما رد می‌شوند و مقامات دولتی نمی‌خواهند هزینه‌های درمانی افرادی که وضعیت اقامتی مشخصی ندارند را بپردازند. به همین دلیل، افرادی که هزینه‌های روان‌درمانی آنها مورد پوشش قرار نمی‌گیرد، می‌توانند از خدمات رایگان مراکز روان‌درمانی ویژه‌ی پناهجویان استفاده کنند. با این حال، نوبت گرفتن از این مراکز کار سختی است، چون تعداد آنها زیاد نیست. نشانی این مراکز را در وب‌سایت انجمن سراسری مراکز روان‌اجتماعی برای پناهندگان و قربانیان شکنجه پیدا کنید.

اگر هیچ اوراق هویتی‌ای نداشته باشم، چه کاری می‌توانم انجام دهم؟

اگر بدون اوراق هویت و به طور غیر‌قانونی در آلمان هستید، باز هم طبق قانون « کمک‌هزینه‌ی پناهجویی»، در صورت ابتلا به بیماری‌های حاد، امکان برخورداری از مراقبت‌های درمانب و پزشکی را خواهید داشت. اما برای مراجعه به مراگز درمانی، باید از اداره‌ی امور سوسیال، گواهی نیاز به درمان (Krankenschein) بگیرید. بدون داشتن این گواهی، پزشکان قادر به معالجه‌ی شما نخواهند بود. اما اداره‌ی سوسیال به اداره‌ی امور اتباع بیگانه (Ausländerbehörde) اطلاع خواهد  داد که شما بدون داشتن اوراق هویتی در آلمان هستید.

اما مراکزی نیز هستند که این افراد را به طور ناشناس و بدون نیاز به هیچ مدرکی، به صورت رایگان درمان‌کرده و وضعیت فرد را به اداره‌ی امور سوسیال یا اداره‌ی امور اتباع بیگانه اطلاع نخواهند داد. برای یافتن این مراکز در نزدیکی محل زندگی خود به وب‌سایت gesundheit-ein-menschenrecht.de مراجعه نمایید. در دو وب‌سایت Malteser  و Medibüros  نیز می‌توانید خدمات مشابهی پیدا کنید.

بیمارستان‌ها اجازه ندارند اطلاعات شما را به شخص ثالثی منتقل نمایند. در موارد اورژانسی باید به بیمارستان مراجعه کرده یا با پزشک اورژانس تماس بگیرید. 

 

در موارد اورژانسی باید چه کاری انجام دهم؟

در صورت بروز وضعیت پزشکی اورژانسی، می‌توانید به خدمات امداد‌رسانی (Rettungsdienst) به شماره‌ی ۱۱۲ (به زبان آلمانی) تماس بگیرید. تماس با این مرکز رایگان است و هزینه‌ای برای شما نخواهد داشت. در عین حال، می‌توانید به بخش اورژانس بیمارستان هم مراجعه نمایید. اما ممکن است مجبور شوید چند ساعت منتظر بمانید بمانید تا پذیرش شوید. در صورت بروز وضعیت بحران روحی اورژانسی نیز می‌توانید با همان شماره‌ی ۱۲۲ تماس گرفته یا مستقیما به یک کلینیک بیماری‌های روانی مراجعه نمایید. 

در صورت بروز نشانه‌‌های مسمومیت، می‌توانید از وب‌سایت kindergesundheit-info.deنشانی مراکز‌ سم‌شناسی اوژانسی در اطراف محل زندگی خود را بیابید. این مراکز شبانه‌روزی هستند.

برای خرید دارو در خارج از ساعات کاری معمول، باید به دارو‌خانه‌ها‌ی اورژانس مراجعه نمایید. نشانی داروخانه‌هایی که شیفت اورژانس دارند را در هر زمان می‌توانید از وب‌سایت aponet.de پیدا کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی روبرو شدن با موارد اورژانسی به وب‌سایت handbookgermany.de مراجعه نمایید. 

اگر درخواست پناهندگی من بر مبنای «مقررات دابلین» رد شده باشد، چه حق‌و‌حقوقی دارم؟

افرادی که درخواست پناهندگی آنها با استناد به مقررات دابلین ردو برای ایشان حکم اخراج به یک کشور اروپایی دیگر صادر شده است، قانونا هیچ گونه خدمات درمانی و پزشکی دریافت نخواهند کرد. با این حال، این موضوع از نظر حقوقی همچنان محل مناقشه بوده و تاکنون چندین دادگاه‌ اجتماعی در آلمان در مواردی لغو خدمات درمانی برای افرادی که درخواست دادرسی فوری (Eilantrag) داده‌ بوده‌اند، را متوقف کرده‌اند. در چنین مواردی، توصیه می‌شود که حتماً از یک وکیل مشاوره‌ی حقوقی بگیرید. اطلاعات بیشتر درباره‌ی این موضوع را می‌توانید در فصل «مقررات دابلین» بخوانید.

برای یافتن مراکز مشاوره از Local Search یا ابزار BAMF-Navi  کمک بگیرید. برای این کار باید نام شهر یا کدپستی محل زندگی خود را وارد نمایید. مراکز MBE و JMD نیز خدمات مشاوره دارند. در وب‌سایت proasyl.de نیز می‌توانید بسیاری از مراکز مشاوره را یافته و یا از امکانات مشاوره‌ی  فردی از طریق ایمیل این موسسه استفاده کنید (به دو زبان انگلیسی و آلمانی). شوراهای پناهندگان (Flüchtlingsräte) هم می‌توانند به شما کمک کنند.

مهم

هیچ پزشکی اجازه ندارد بدون موافقت شما اطلاعات شخصی‌تان را به شخص ثالث یا ادارت دولتی انتقال دهد. این اصل امانت‌داری پزشکی (Schweigepflicht) نامیده می‌شود.